الکل اتانول ، اثرات و مصارف

– الکل داروی کاهنده عملکرد سیستم عصبی مرکزی است، مثل باربیتورات ها ، خواب آور ها و بی حس کننده ها. بر خلاف اعتقاد بعضی ها !! الکل یک داروی بر انگیزاننده نیست. حرفی در این نیست که ممکن است فردی خجول که نمی تواند به راحتی در جمع صحبت کند با نوشیدن الکل قفل گفتاری او باز شود و مهار های اجتماعی فرد برداشته شده و اینگونه به نظر می آید که این علایم  به علت اثر تحریکی الکل است ، اما این اشتباه است. الکل بر روی مغز موجب از بین رفتن عمل قضاوت می شود و برداشته شدن قضاوت موجب برداشته شدن مهار های است که اجتماع، قانون، مذهب و …. ایجاد کرده است، در نتیجه فرد کاری را که قبل از نوشیدن الکل عیب می دانسته به علت دپرسیون عملکرد قضاوت بعد از نوشیدن الکل عیب نمی داند.

اثر کلی الکل کاهش توان مغری است و بسته به اینکه چقدر و با چه سرعتی الکل نوشیده شود می توان علایمی از اشکال در تکلم و تفکر مبهم ، اختلال در قضاوت و استدلال ، کاهش سرعت واکنش ها ، شنوایی کند ، اختلال در دید ، کاهش تون عضلانی و تیرگی حافظه در فردی که الکل نوشیده دید، که هیچ کدام آنها علایم تحریکی نیستند.

برخی از دانشمندان معتقدند که الکل موجب اشال در تشکیل خاطره در هنگام مستی می شود.– الکل موجب پرخونی شده و موجب به هم فشرده شدن سلولهای قرمز می شود. این عمل موجب انسدارد مویرگ های ریز شده و پی آمد آن کم اکسیژنی بافت و مرگ سلولهای بافت است. معمولا این مرگ سلولها اگر چه بسیار مهم هستند اما تشخیص داده نمی شوند.

همین اثر موجب قرمزی چشم ها در صبح هنگام بعد از یک شب میخواری است. صورت های گر گرفته و بر افروخته در میخواران حرفه ای تر هم به همین علت است.

–– الکل موجب کم شدن خونرسانی به عضلات شده و پی آمد آن ضعف عضلانی است. ضعف عضلانی در عضله قلب هم رخ داده و به همین دلیل کاردیو میوپاتی یکی از عوارض مهم الکل در قلب است. بی نظمی های ریتم قلب ( آریتمی) یکی دیگر از مشکلات است. یکی از مشکلات اورژانس ها موسوم به “holiday heart,” به علت نوشخواری های دیوانه وار روزهای تعطیل است که بیماران با آریتمی قلبی به اورژانس مراجعه می کنند.
دردهای عضلانی هم یکی از علایم نوشیدن زیاد الکل است.

–– الکل بر روی فعالیت جنسی اثرات مختلف دارد. در مقدار کم به نظر می آید با افزایش تمایلات شهوانی همراه بوده ولی در دوز بالا موجب کاهش آن می شود.

عوارض الکل

در رفرانس های طب داخلی قید شده که ۹۰ درصد مردم الکل می نوشند( طبیعی است که منظور مردم خارج از ایران است !!!!) حدود ۴۰-۵۰% از آنان از مشکلات موقت مربوط به الکل رنج می برند و حدود ۱۰% مردان و۳-۵% زنان از مشکلات مزمن و دایم الکل در عذابند.با توجه به سرعت جذب و متابولیزه شدن الکل ، چگونگی نوشیدن و دفعات آن علایم و نشانه ها مشخص خواهد شد. اما به طور معمول نوشیدن یک لیوان در هر شب به مدت یک هفته اثرات زیان آور کمتری در مقایسه  با هفت لیوان در یک شب میگساری شب تعطیل ایجاد خواهد کرد.

عوارض الکل در در هر ارگان به صورت جدا گانه در زیر می آید.سیستم عصبی مرکزی CNS :علاوه بر آنچه که در اثرات الکل بر مغز گفته شد که می تواند گذرا بوده و از بین برود ، در نوشیدن مدت دار الکل و مداوم علایم جدی تری ایجاد شده که ماندگار تر خواهد بود. نروپاتی یکی از آنهاست که به علت از بین رفتن سلولهای عصبی است و با علایم گزگز ، خواب رفتگی ، حس درد و سوزش در اندام ها بخصوص در قسمت انتهای دست و پا خود را نشان می دهد.

الکل می تواند نشانه های سایکوز ایجاد کند. در پزشکی برای الکل نام مقلد بزرگ گذاشته اند چون می تواند همه علایم بیماری روانی را ایجاد نماید. افسردگی ، اضطراب، ترس های بیمارگونه، هالوسیناسیون ها و توهم های بیمار گونه.

رابطه ی مستقیمی بین الکل و خود کشی وجود دارد که آمار خود کشی با الکل افزایش می یابد.زوال عقل یکی از مشکلات نوشیدن طولانی مدت الکل است. و فقط با پرهیز مطلق از نوشیدن الکل می توان شاهد بر طرف شدن آن بود.

انسفالوپاتی ورنیکه Wernicke’s encephalopathy یکی از بیماریهای استفاده از الکل به شکل مزمن است که به علت کمبود ویتامین ها بخصوص تیامین ( ویتامین B1) ایجاد می شود. بطور خلاصه می توان گفت انسفالوپاتی ورنیکه سندرمی است که با نشانه های اختلال در تعادل( Ataxia ) مشکلات چشمی و اغتشاش ذهن (confusion) خود را نشان می دهد. افراد بی علاقه به زندگی و انجام امور روزمره برای حفظ حیات خود هستند.

انسفالوپاتی ورنیکه در صورت عدم درمان می تواند به سمت بیماری جدی تر  Korsakoff’s psychosis  بروند. اختلال حافظه و تخریب آن رخ می دهد. در بیماران به هر روشی یاد گیری بوجود نمی آید. متاسفانه این حد از بیماری برگشت پذیر نبوده و درمانی ندارد

دهان ، گلو ، حنجره و مری: الکل موجب ایجاد کانسر در دهان و گلو و حنجره و مری می شود. بخصوص اگر مصرف الکل همراه با تنباکو باشد. الکل نقش حلال عمل کرده و اثر تنباکو را شدت می بخشد. همچنین الکل موجب جلوگیری از ترمیم با اختلال در عملکرد DNA  می شود.

معده : الکل موجب افزایش ترشح اسید معده می شود. گاستریت یا التهاب معده از عوارض مصرف الکل است که در کوتاه مدت قابل برگشت است. التهاب سلولهای معده موجب اختلال در جذب ویتامین ها و مواد غذای می شود.کبد : در الکلیسم مزمن ( نوشیدن الکل به مدت طولانی) کبد برای تجزیه الکل از یک آنزیم سیتوکروم استفاده می کند . این آنزیم می تواند اثر بعضی داروها را ضدت بخشد. مثلا استامینوفن که دارویی است که بدون نسخه هم بفروش می رسد در افراد الکلی باید با دوز کمتری مصرف شود، چون که اثر سمی آن بر کبد بیشتر از افراد غیر الکلی است.

الکل موجب آسیب بافت کبد و هپاتیت می شود. کبد چرب از عوارض مصرف الکل است. هپاتیت الکلی در ابتدا قابل برگشت بوده اما در صورت تداوم مصرف الکل هپاتیت غیر قابل برگشت شده وبه سمت سیروز کبد پیش می رود. سیروز کبد ، غیر برگشت بوده و مشکلات مربوط به آن را در بیمار خواهیم داشت.
سرطان کبد از عوارض مربوط به نوشیدن الکل مداوم و مرتب است.
در آمریکا مشکلات کبدی ناشی از الکل یکی از مهمترین دلایل مرگ و میر بیماریهای کبدی محسوب می شود.

پانکراس :الکل بر روی پانکراس اثر سوء داشته که بدترین آن سرطان پانکراس است. مصرف الکل می تواند موجب پانکراتیت شده که التهابی خطرناک برای بدن است. الکل هم می تواند حالت حاد و مزمن پانکراتیت ایجاد کند. که با علامت درد حاد شکمی به همراهی بالا رفتن آنزیم های پانکراس در خون قابل تشخیص است.

پستان : نوشیدن  الکل به طور مرتب حتی به مقدار کم در هفته خطر سرطان پستان در زنان را زیاد می کند. بخصوص در زنانی که کمبود اسید فولیک داشته باشند این خطر بیشتر می شود. الکل با تغیر در سطح استروژن خون می تواند موجب این عارضه شود.
قطع مصرف الکل می تواند یکی از مهمترین راه های کم کردن این کانسر باشد

دستگاه تناسلی : در تحقیقی روی مردان سالم که روزانه ۲۲۰ گرم الکل بصورت روزانه و به مدت ۴ هفته استفاده کرده اند سطح تستسترون خون آنان اندازه گیری شد. پس از ۵ روز از شروع نوشیدن سطح هرمون کاهش پیدا کرده که تا آخر تحقیق ادامه داشته است. اثر کاهش فعالیت هرمون مردانه در الکلی های مزمن بیشتر دیده شده و حتی می تواند علایم فمینیزشن مثل بزرگ شدن پستان هم دیده شود.
الکل روی مقدار و حجم و سرعت حرکت اسپرم هم اثر کرده و اثر کاهنده بر روی آن دارد. نازایی یکی از عوارش استفاده الکل است.

قند خون : بدن ما برای مصرف انرژی به گلوکز نیاز دارد . بخصوص مغز که تنها منبع مصرف انرژی آن گلوکز است. گلوکز به سه روش به دست می آید ، یکی اینکه ماده توسط غذا خورده می شود و دیگر این که در بدن با شکسته شدن کلیکوژن ( گلوکز ذخیره شده در کبد و عضلات) بدست آمده و سوم اینکه از شکسته شدن پروتین و چربی ها در مواقع لزوم گلوکز تولید می شود.

هرمون های تولیدی توسط پانکراس(لوزالمعده) در کنترل سطح گلوکز خون فعالیت می کنند. انسولین که نقش پایین آورنده آن در خون است و گلوکاگن نقش بالا بردن آن را دارد. همچنین هرمون های تولیدی غده آدرنال ( فوق کلیه) هم در کنترل این ماده حیاتی نقش دارند.
لکل در هر سه سطح متابولیزم گلوکز را دچار اشکال می کند.
فرد الکلیسم مزمن مواد غذایی کمی می خورد و قند ورودی کم می شود. همچنین در زمان متابولزه شدن الکل تولید قند در بدن قطع می شود و به همین دلیل در یک دوره میگساری افراد معتاد بدون خورد غذا بعد از ۶ الی ۳۶ ساعت بعد هیپوگلایسمی رخ می دهد.

هر چند در کسانی که با میگساری خوب غذا می خورند باز هم در مطالعه های مختلف هیپوگلایسمی موقتی مشاهده شده که به علت اختلال در عملکرد انسولین است. الکل در دیابتی های نیازمند به انسولین ایجاد اشکال جدی می کند. دیابتی های مصرف کننده الکل در کنترل دیابت دچار اشکال می شوند .ٰ دوره های هیپوگلایسمی و هیپرگلایسمی در آنان دیده می شود.
در تحقیقی در ژاپن متوجه شده اند که میزان درصد زنده ماندن در دیابتی های الکلیسم کمتر از افرادی است که الکل نمی نوشند.

کلسیم و استخوان : در بدن به دو شکل کلسیم وجود دارد. یکی آزاد در خون و دیگری نشسته بر روی استخوان و دندانها. کلسیم برای بدن بسیار مهم است ٰ،به عنوان رابط بین سلولها ست. سطح کلسیم به مقدار آن در مواد غذایی ، چگونگی جذب آن و مقداری که توسط کلیه ها ترشح می شود بستگی دارد. سطح کلسیم بوسیله الف ) هرمون پاراتورمون PTHکه از پاراتیرویید ترشح می شود  ب ) ویتامین D و مشتقات آت ۳-هرمون کلسیتونین که از تیروید ترشح می شود کنترل شده.

الکل روی متابولیسم کلسیم از راه های مختلفی اثر می گذارد. نوشیدن الکل موجب کم کردن هرمون پاراتیروید و افزایش دفع کلیوی آن شده که نتیجه ی آن کم شدن کلسیم است. در نوشیدن الکل به شکل مزمن اشکال در متابولیسم ویتامین D‌ ایجاد شده که جذب کلسیم خوراکی هم با اشکال انجام می شود.
کم شدن کلسیم می تواند در استخوان سازی اشکال ایجاد کند . موجب استئوپروز گردد. با توجه به اینکه در افراد الکلی احتمال افتادن بیشتر از دیگران است و با توجه به پوکی استخوان احتمال شکستگی در این افراد بیشتر از دیگران است
الکل بر روی سلول های استخوان ساز هم اثر گذاشته و عملکرد آن را دچار اشکال کرده و از این راه هم موجب اشکالات استخوانی و پوکی استخوان می شود.

تغیرات پتاسیم و فسفر در نوشیدن الکل ایجاد می شود هم به دلیل خود الکل و هم به دلیل عارضه آن استفراغ. این تغیرات با نشانه های ضعف عضلانی و فلج عضلانی خود را نشان می دهد. تغیرات فسفر هم عوارض استخوانی الکل را تشدید می کند.
عوارض الکل بیش از آنچیزی است که من نوشته ام.هرچند که معتقد به مسائل مذهبی نباشیم اما اگر با دید بهداشتی و سلامتی به موضوع نگاه کنیم ، الکل مایعی است سراسر آسیب رسان. اگر بگوییم مایع شوم بسیار نیک گفته ایم. پرهیز از نوشیدن آن به قول ابوعلی سینا طول زندگی را بیشتر می کند.